چگونگی محافظت کفپوش عایق برق در محیط‌های دارای ولتاژ بالا

کار در محیط‌هایی که با برق و تجهیزات فشار قوی سروکار دارند، ذاتاً پرریسک و خطرناک است. استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب، پس از رعایت سلسله‌مراتب کنترل خطر، امری حیاتی به‌شمار می‌آید تا احتمال بروز حوادث برق‌گرفتگی به حداقل برسد. در این نوشتار، به بررسی ویژگی‌های کفپوش‌های عایق و نقش آن‌ها در محافظت از افراد در برابر آسیب‌های ناشی از ولتاژ بالا خواهیم پرداخت.

تعریف و عملکرد کفپوش عایق برق

کفپوش عایق برق، پوششی لاستیکی است که در مناطقی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ایستادن بر روی آن می‌تواند خطر شوک الکتریکی را به همراه داشته باشد. این کفپوش‌ها از ترکیبی از پلیمرهای سنتتیک و الاستومرها ساخته می‌شوند و در نتیجه خاصیت دی‌الکتریک پیدا می‌کنند؛ یعنی ساختار مولکولی آن‌ها از عبور جریان برق جلوگیری می‌نماید. نمونه‌های باکیفیت این کفپوش‌ها علاوه بر خاصیت عایق بودن، دارای مزایایی همچون مقاومت در برابر لغزش، بازدارندگی از اثرات مواد قلیایی و اسیدی و تا حدی نیز ایجاد نرمی و راحتی برای مفاصل افراد هستند.

مزیت خرید کفپوش عایق برق از فروشگاه آرکو

انتخاب و خرید کفپوش عایق برق، تنها زمانی اثربخش است که از منبعی معتبر و تخصصی انجام گیرد. فروشگاه آرکو به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان پیشرو تجهیزات ایمنی و برق صنعتی در کشور، مجموعه‌ای از کفپوش‌های عایق باکیفیت و دارای استانداردهای بین‌المللی را عرضه می‌کند. این محصولات با مقاومت دی‌الکتریک بالا، دوام طولانی و قابلیت اطمینان در محیط‌های فشار قوی، انتخابی ایده‌آل برای تکنسین‌ها، مهندسان و مجموعه‌های صنعتی محسوب می‌شوند.

علاوه بر کیفیت تضمین‌شده، تیم مشاوره فنی آرکو آماده است تا متناسب با نوع کاربری و سطح ولتاژ محل کار شما، مناسب‌ترین کفپوش را معرفی نماید. خرید از آرکو، یعنی اطمینان از ایمنی واقعی، اصالت کالا و پشتیبانی فنی تخصصی.

خرید کفپوش عایق برق از فروشگاه آرکو

شماره تماس

۰۲۱-۶۶۳۴۶۴۵۹

0912-3060658

آدرس فروشگاه جهت خرید حضوری: تهران، خيابان امام خمينی، نرسيده به ميدان حسن آباد كوچه جهانگردی، مجتمع رشيد ٢، طبقه ٥، پلاک ٤

آدرس وبسایت:Arcosafety.ir

نگهداری صحیح از کفپوش‌های عایق

همانند سایر تجهیزات ایمنی، کارایی کفپوش‌های عایق تنها در صورتی تضمین می‌شود که به درستی از آن‌ها مراقبت گردد. در هنگام نگهداری، بهتر است کفپوش‌ها به حالت صاف و بدون تا ذخیره شوند، زیرا لوله کردن آن‌ها ممکن است موجب ایجاد ترک‌های سطحی و در نمونه‌های بی‌کیفیت‌تر، ترک‌های نفوذی شود. اگر نگهداری به‌صورت تخت ممکن نیست، توصیه می‌شود از کیف مخصوص یا رول محافظ استفاده شود.

همانند دیگر تجهیزات حفاظتی الکتریکی، دوام و عملکرد واقعی کفپوش‌های عایق به شیوه‌ی نگهداری صحیح آن‌ها بستگی دارد. یک تکنسین برق به‌خوبی می‌داند که حتی باکیفیت‌ترین عایق‌ها نیز در صورت بی‌توجهی به اصول نگهداری، خاصیت دی‌الکتریک خود را به‌تدریج از دست می‌دهند. از این‌رو رعایت چند نکته فنی در حفظ سلامت این تجهیزات بسیار حیاتی است.

پیش از هر چیز، لازم است کفپوش‌ها در محیطی خشک، خنک و به‌دور از تابش مستقیم نور خورشید نگهداری شوند. قرارگیری طولانی‌مدت در معرض گرما، اشعه فرابنفش و رطوبت، باعث تخریب ساختار پلیمری لاستیک و کاهش مقاومت الکتریکی آن می‌گردد. همچنین تماس با روغن، گریس، اسید و حلال‌های شیمیایی به‌ویژه در محیط‌های صنعتی، می‌تواند به مرور زمان موجب تورم، چسبندگی یا حتی تجزیه سطح کفپوش شود.

از منظر فنی، بهترین روش نگهداری کفپوش‌های عایق، قرار دادن آن‌ها به‌صورت صاف و روی سطحی هموار است تا فشار موضعی ایجاد نشود. لوله یا تا کردن کفپوش به‌ویژه در دماهای پایین، ممکن است منجر به ایجاد ترک‌های ریز شود که به‌مرور به شکست‌های عمقی تبدیل خواهند شد. اگر شرایط محیطی اجازه نگهداری تخت را نمی‌دهد، استفاده از رول مخصوص یا کیف عایق مقاوم، راهکار جایگزین مناسبی است.

همچنین پیش از هر بار استفاده، باید سطح کفپوش به‌صورت بصری بررسی شود. وجود هرگونه ترک، بریدگی یا تغییر رنگ می‌تواند نشانه‌ی تخریب ساختار دی‌الکتریک باشد. تکنسین‌های برق حرفه‌ای توصیه می‌کنند هر شش ماه یک‌بار، کفپوش‌ها تحت آزمون ولتاژ بالا (Hi-pot Test) قرار گیرند تا از حفظ خاصیت عایقی آن‌ها اطمینان حاصل شود.

در نهایت، نگهداری کفپوش‌های عایق تنها یک اقدام مراقبتی نیست، بلکه بخشی از فرآیند مدیریت ایمنی برق در محل کار به‌شمار می‌آید. رعایت این اصول نه‌تنها از تجهیزات، بلکه از جان افراد در برابر حوادث الکتریکی محافظت می‌کند.

آزمایش ادواری کفپوش‌های عایق الکتریکی نیز امری ضروری است. مطابق با استانداردهای استرالیایی و اصول حرفه‌ای، انجام آزمایش حداقل هر شش ماه یک‌بار الزامی است. همچنین باید از تماس کفپوش‌ها با آب اجتناب شود؛ زیرا نفوذ رطوبت در بافت لاستیک در صورت غوطه‌وری طولانی، موجب کاهش خاصیت دی‌الکتریک آن خواهد شد. در صورت خیس شدن، کفپوش باید بلافاصله خشک و پیش از استفاده مجدد، مورد آزمون قرار گیرد تا ایمنی آن تضمین شود.

استفاده مؤثر از کفپوش‌های عایق  برق

هرچند کفپوش‌های عایق برای محافظت از فرد در برابر جریان‌های الکتریکی طراحی شده‌اند، بهره‌گیری از سایر تجهیزات حفاظتی نظیر دستکش‌ها، چکمه‌های ایمنی و سایر اقلام تجهیزات حفاظت فردی نیز به‌شدت توصیه می‌شود. مواجهه با تجهیزات برقی بدون استفاده از وسایل ایمنی مناسب اقدامی خطرناک است؛ زیرا کاهش خطرات الکتریکی تنها با تکیه بر یک ابزار محافظتی ممکن نیست. افزون بر این، باید به یاد داشت که تجهیزات حفاظت فردی آخرین سد دفاعی در برابر خطر به‌شمار می‌آیند؛ از این‌رو همواره پیش از تکیه بر آن‌ها، کاهش خطر باید بر اساس سلسله‌مراتب کنترل ریسک انجام گیرد.

محیط‌های دارای ولتاژ بالا و نقش کفپوش‌های عایق در حفاظت الکتریکی

محیط‌هایی با ولتاژ بالا، نظیر نیروگاه‌ها، کارخانجات و کارگاه‌های صنعتی، همواره تهدیدی جدی برای سلامت و ایمنی کارکنان محسوب می‌شوند. شوک الکتریکی می‌تواند صدمات جسمی شدید به‌دنبال داشته باشد و در مواردی نیز منجر به مرگ شود.

به‌دلیل خطرات ذاتی کار در چنین محیط‌هایی، مقررات متعددی برای پیشگیری از حوادث برق‌گرفتگی مرگبار وضع شده است. استفاده از مواد عایق الکتریکی مانند کفپوش‌های ایمنی لاستیکی، نقشی بنیادین در افزایش ایمنی شرایط کاری صنعتی ایفا می‌کند.

رسانایی بدن انسان

زمانی‌که بدن در معرض جریان برق قرار می‌گیرد، انرژی الکتریکی از درون بدن عبور کرده و حالتی موسوم به «شوک الکتریکی» پدید می‌آید. شوک الکتریکی به واکنشی ناگهانی و شدید نسبت به عبور جریان برق اطلاق می‌شود. هنگامی‌که جریان وارد بدن می‌شود، همواره به‌دنبال مسیر خروج است، چراکه انرژی تمایل دارد از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر انتقال یابد.

عبور ذرات باردار از درون بافت‌های بدن علت اصلی خطرناکی برق است؛ زیرا حرکت جریان از میان اندام‌های حیاتی موجب جراحت‌های جدی می‌شود. به‌عنوان نمونه، عبور جریان از ناحیه قلب می‌تواند ایست قلبی ایجاد کند که عامل اصلی مرگ در بیشتر موارد برق‌گرفتگی است.

کفپوش‌های لاستیکی عایق مانعی مؤثر در برابر این جریان خطرناک هستند. هنگامی‌که فردی با سیم برق‌دار تماس پیدا می‌کند، برق معمولاً تلاش می‌کند از طریق پاها از بدن خارج شود و همین امر موجب آسیب شدید می‌گردد. از همین رو، بسیاری از برق‌کاران آموزش می‌بینند هنگام کار تنها از یک دست استفاده کنند تا مسیر عبور جریان از میان قلب بسته شود و از انتقال آن از یک دست به دست دیگر جلوگیری گردد.

ویژگی نارسانایی کفپوش‌های لاستیکی

کفپوش‌های لاستیکی عایق دارای خاصیت نارسانایی هستند. از آن‌جا که جریان برق برای عبور نیازمند یک مدار کامل است، وجود این کفپوش‌ها مانع ورود و خروج جریان از بدن می‌شود.

نبود نقاط تماس در دو سوی مسیر جریان همان عاملی است که به پرندگان اجازه می‌دهد بدون خطر بر روی سیم‌های فشار قوی بنشینند؛ زیرا تنها در یک نقطه تماس دارند. کفپوش‌های لاستیکی نیز با قطع مسیر عبور جریان از منبع ولتاژ به سطح زمین، تنها یک نقطه تماس ایجاد کرده و از بروز شوک الکتریکی جلوگیری می‌نمایند.

کفپوش‌های لاستیکی عایق یکی از مؤثرترین موانع در برابر عبور جریان الکتریکی محسوب می‌شوند. ساختار مولکولی لاستیک، متشکل از زنجیره‌های بلند پلیمر و پیوندهای کووالانسی فشرده است که اجازه حرکت آزاد الکترون‌ها را نمی‌دهد. این ویژگی سبب می‌شود که لاستیک، ماده‌ای با مقاومت الکتریکی بسیار بالا یا همان نارسانا باشد. به زبان ساده‌تر، جریان الکتریکی نمی‌تواند از این ماده عبور کند و بدین ترتیب از انتقال برق به بدن فرد جلوگیری می‌شود.

در محیط‌های صنعتی، زمانی که کارگر یا تکنسین بر روی سطحی با ولتاژ بالا کار می‌کند، احتمال تماس ناگهانی با نقاط برق‌دار وجود دارد. از آن‌جا که برای عبور جریان برق، تشکیل مدار کامل میان منبع انرژی و زمین الزامی است، کفپوش‌های عایق با ایجاد مانع بین بدن و زمین، عملاً این مدار را ناقص کرده و مانع از عبور جریان از بدن می‌شوند. این اصل ساده اما حیاتی، یکی از پایه‌های ایمنی در کار با برق فشار قوی است.

برای درک بهتر، همان‌گونه که پرندگان می‌توانند بدون آسیب بر روی سیم‌های ولتاژ بالا بنشینند، علت آن در «نبود دو نقطه تماس» نهفته است. چون پرنده فقط با یک سیم تماس دارد، مسیری برای عبور جریان از بدن او به زمین وجود ندارد. همین منطق در طراحی کفپوش‌های لاستیکی نیز رعایت شده است؛ به‌گونه‌ای که این کفپوش‌ها مانع از ایجاد دو نقطه تماس (ورود و خروج جریان) میان بدن و سطح زمین می‌شوند.

از نظر فنی، این خاصیت نارسانایی با واحد مقاومت ویژه (Resistivity) سنجیده می‌شود. کفپوش‌های عایق استاندارد، مقاومت ویژه‌ای در حدود 10⁹ تا 10¹⁴ اهم‌سانتی‌متر دارند که این مقدار به‌طور مؤثری از عبور جریان حتی در شرایط ولتاژهای بسیار بالا جلوگیری می‌کند. افزون بر آن، ترکیب لاستیک با افزودنی‌هایی مانند پلیمرهای سنتتیک یا مواد ضد رطوبت باعث افزایش خاصیت دی‌الکتریک و پایداری در برابر حرارت و فرسایش می‌شود.

به همین دلیل، کفپوش‌های لاستیکی نه‌تنها در ایستگاه‌های برق و تابلوهای فشار قوی، بلکه در کارگاه‌های صنعتی، آزمایشگاه‌های الکتریکی و حتی مراکز تعمیرات الکترونیکی به‌عنوان نخستین سد دفاعی در برابر شوک الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. رعایت این اصل فنی، تفاوت میان یک محیط ایمن و یک حادثه ناگوار را رقم می‌زند.